 |
| Drzeworyt z 1875 r. |
W Kuczborku znajduje się kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła. Najstarszy jego wizerunek przedstawia zamieszczony drzeworyt z 1875 roku wykonany przez F. Nakielskiego.
Kościół św. Bartłomieja erygował prawdopodobnie bp Jakub z Korzwi z fundacji Andrzeja z Gulczewa około 1400 roku.
Według wzmianki z 1449 roku pierwszym wspomnianym proboszczem był Wojciech oraz jego wikariusz Świętosław. Był to oczywiście kościół drewniany.
Do kościoła początkowo przylegała kaplica fundacji Kliczewskich, jednak w 1648 roku spłonęła ona wraz z nim, ocalała jedynie murowana zakrystia.
Z odbudową świątyni nie śpieszono się, ponieważ ówczesny proboszcz ks. A. Nicgórski nie mógł zebrać koniecznych środków na odbudowę.
W 1650 roku stolnik płocki J. Zieliński zbudował niewielką murowaną kaplicę, która przez prawie pięćdziesiąt lat służyła parafii.
W 1698 roku ks. W . Strzeszewski przy pomocy T. Mostowskiego wzniósł drewniana świątynię o wymiarach 29 na 13 m. W przylegającej do niej drewnianej kaplicy znajdował się nagrobek rodziny Zielińskich i ołtarz Matki Bożej Różańcowej.
Jednak nim upłynęło 40 lat kościół był już w złym stanie. Toteż w latach 1746-1754 Bogdan Mostowski kasztelan płocki wzniósł obecną murowaną świątynię, z dwiema kaplicami. Została ona konsekrowana przez bp Wojciecha Gadomskiego 24.VIII.1786 roku.
Wkrótce też przeniesiono do niej ołtarze ze starego kościoła i kaplicy poza wsią - św. Stanisława biskupa.
Obecnie ołtarz główny zawiera obrazy św. Bartłomieja i Zwiastowania NMP, po bokach są rzeźby św. Piotra i Pawła, jak również św. Kazimierza i Wojciecha z 1700 roku.
Ołtarze boczne poświęcono Józefowi, Stanisławowi, oraz Chrystusowi Ukrzyżowanemu i MB Różańcowej z XIX wieku.
Zabytkowa chrzcielnica pochodzi połowy XVIII w. Organy wykonano w 1878 roku.
W czasie II wojny świątynia była zdewastowana.
Cofając się w czasie i wracając do wizytacji kościoła w Kuczborku z dnia 12 grudnia 1775 roku - opisano parafię Kuczbork i kościół wraz z
gruntami, dochodami i czynszami. Dowiadujemy się, że kościół był "strukturą piękną, na kształt krzyżacką. Na wschodzie i zachodzie umiejscowione były dwa chóry. Nad bryłą kościoła górowała murowana wieża , wewnątrz w większym chórze ulokowane były dwie kaplice. Kościół przykrywał dach w stylu włoskim."
Świątynię ufundował Bogdan Mostowski , kasztelan płocki w roku 1748 przy rynku kuczborskim. Na tym samym miejscu stał niegdyś kościół drewniany .
Świadectwo starych ludzi z Kuczborka ( według tekstu źródłowego) z tamtych czasów wskazuje na to, iż podczas wojen szwedzkich w XVII wieku, zarówno kościół, plebania, jak i wszelkie dokumenty zostały spalone.
W 1775 roku świątynia była już benedykowana ( poświęcona).
Jest tam 5 ołtarzy, lecz na uwagę szczególnie zasługuje piękna chrzcielnica.
W obecnym ołtarzu głównym z ok. 1700 r. umieszczone są obrazy: św. Bartłomieja i Zwiastowania NMP, po bokach zaś rzeźby świętych Piotra i Pawła oraz Kazimierza i Wojciecha. Ołtarze boczne barokowe z obrazami: św. Mikołaja (malował Jakub Nagrabski w 1853 r.), Matka Boża Różańcowa ze św. Dominikiem (połowa XIX w.). Ambona w stylu regencji z I połowy XVIII w. Chrzcielnica barokowa z II połowy XVIII w. Obecne, dziesięciogłosowe organy zbudował w 1876/1877 r. Józef Flaszczyński ze wsi Kuchary koło Płońska. W neogotycki prospekt organowy wkomponowane są rzeźby barokowe z XVIII w. przedstawiające aniołki grające na trąbach oraz Dawida grającego na harfie.
Znajdowały się tam obrazy św. Stanisława Kostki i biskupa Stanisława. Podłoga była wykonana z tarcic, sufit również był wykonany z tarcic, ale pokryty malowidłem.
Nad drzwiami do zakrystii wyrżnięto herb Ogończyk z datą 1619.
Według relacji ludzi patronem tego kościoła był św. biskup Stanisław. Kościół prezentował nie najlepszy stan, a od strony północnej ściany były bardzo przegniłe. Prawdopodobnie kościół ten z czasem został przebudowany na kapliczkę, która do 2012 roku znajdowała się na cmentarzu kuczborskim.
Kaplica św. Stanisława na cmentarzu grzebalnym, zbudowana została w połowie XVII wieku.
W 1716 roku miała ona wieżyczkę i wieżę , była tez odnowiona przez T. Mostowskiego.
W 1781 roku teren przy kaplicy zamieniono na cmentarz.
W 2012 roku kaplicę św. Stanisława na cmentarzu grzebalnym zburzono , a w 2015 r. powstała tam nowa wykonana na wzór poprzedniej.( fot. kapliczki poniżej)
Z parafią kuczborską graniczyły cztery parafie: szreńska, sarnowska, zielińska oraz chamska.
Do kościoła w Kuczborku należało wtedy dziewięć wsi. Były to następujące wioski: Krzywki-Bratki, Nicgora, Chodupka, Kliczewo, Wólka, Mianowo, Olszewko i wieś Kuczbork. Wśród nich np. w Krzywkach-Bratkach, w 14 budynkach mieszkała głównie szlachta. Pisano, iż :,,osób sposobnych do spowiedzi siedemdziesiąt jedna".
Druga wieś należąca do parafii Kuczbork to Nicgora. Było w niej 19 budynków także zamieszkanych przez szlachtę w liczbie 105 osób.
Chodupka to także wieś szlachecka z ośmioma budynkami i 54 osobami w nich mieszkającymi.
Wieś Kliczewo mogła się już pochwalić 24 budynkami i dwiema budami. Mieszkało tam 205 osób. Wieś Wólka należała do wsi Kliczewo i miała 9 budynków, w których żyło 70 osób.
Mianowo było wsią szlachecką z pięcioma budynkami mieszkalnymi i 32 mieszkańcami. Budynki były na kształt drewnianych szlacheckich skromnych dworków. Z frontu usytuowany był drewniany ganek, z tyłu budynku było wyjście na podwórko, które podzielono na część spacerowo ogrodową oraz część gospodarczą. Podczas niedzielnych wizyt gości po obiedzie, spacerowano wśród kwiatów i drzew specjalnymi alejkami, które ambitni gospodarze, podtrzymujący pańskie tradycje utrzymywali w porządku.
Olszewko należało do Kuczborka i było dziedzictwem Mostowskiego, wojewody mazowieckiego. Wieś posiadała 9 budynków mieszkalnych, w których mieszkały 84 osoby.
Wieś Kuczbork, dziedzictwo Mostowskiego , wojewody płockiego miała 24 budynki i 170 mieszkańców. Natomiast miasteczko Kuczbork miało w tym samym czasie 29 domów mieszkalnych i 206 mieszkańców.
W miasteczku Kuczbork mieszkało 44 osoby narodowości żydowskiej.
Kolatorem kuczborskiego beneficjum był Paweł Mostowski, wojewoda mazowiecki. Znaczyło to, iż był jego fundatorem, patronem, miał prawo do umieszczania w kościele tablic nagrobnych i dysponował własną ławką. Dobra kuczborskie były dziedziczne.
Od 1766 roku plebanem kuczborskim został ks. Franciszek Bońkowski, urodzony w Kosinach w 1717 roku. Wcześniej stanowisko plebana piastował tam Jks. Wojciech Przełęcki.
W kościele kuczborskim w tamtym czasie w dni święte i niedziele zaczynano Jutrznię o godzinie siódmej, zaś po jutrzni odmawiano różaniec do godziny dziewiątej. Nabożeństwo kończyło się o jedenastej trzydzieści. Następne nabożeństwo zaczynało się po obiedzie, o godzinie 15.00.
W Kuczborku znajdował się szpital dla ubogich zorganizowany przez plebana Przełęckiego z jego prywatnych funduszy. Owych ubogich w tamtym czasie wymieniono ośmioro . W jednej izbie mieszkał tam również organista Mateusz Piotrowski . Organista ten posiadał również stodółkę i szopkę, użytkował grunt we wsi oraz odbierał dziesięcinę od czterech chłopów z Kuczborka i w całości dzwonne. ( Sługa kościelny w dawnej Polsce dzwonił na Anioł Pański, a biskupi w czasie synodów nakazywali, by godzinę po zachodzie słońca dzwonić w dzwon każdego dnia, by wierni przypominali sobie o modlitwie).
Piękne dzieło - prowadzenie szpitala dla ubogich przy kościele kontynuował ksiądz Franciszek Bońkowski.
Dziś parafia św. Bartłomieja znajduje się w dekanacie żuromińskim i obejmuje swoim zasięgiem Kuczbork- Osadę, Chodubkę, Kliczewo Duże, Kliczewo Małe, Kozielsk, Krzywki-Bratki, Kuczbork-Wieś, Mianowo, Nidzgorę, Olszewko, Osowę, Przyspę, Wółkę Kliczewską, Wygodę.
,,Nawiedzenie Matki Bożej"- 10 lipca 1976 rok. - Kuczbork. Na fotografii są strażacy, kapłani (w tym ksiądz Trzciński), dzieci do komunii i pozostali mieszkańcy parafii.
 |
| Kościół w Kuczborku |
Fot. R. Pogorzelska
 |
| Kościół w Kuczborku |
Zdjęcie ze strony fotopolska.Lata 1988-1989 , Kaplica cmentarna w Kuczborku. (Zdjęcie pochodzi z pisma "Spotkania z Zabytkami" nr 2 (48) 1990)
Dodane przez Marek.W
 |
| Kapliczka św. Stanisława( już nieistniejąca) w Kuczborku prawdopodobnie z XVI wieku. |
Fot. R. Pogorzelska
 |
| Kaplica w Kuczborku odnowiona, stan obecny , rok 2020 |
Fot. R. Pogorzelska
Dawni proboszczowie parafii Kuczbork
- Wojciech, proboszcz parafii Kuczbork ok. 1449 r., brak więcej danych,
jego wikariusz Świętosław, ok 1449 roku
- Ksiądz A. Nicgórski, ok. 1648 r.
- Ksiądz W. Strzeszewski , ok. 1698 r.. Przy pomocy T. Mostowskiego wzniósł drewnianą świątynię o wymiarach 29 na 13 m. W przylegającej do niej drewnianej kaplicy znajdował się nagrobek rodziny Zielińskich i ołtarz Matki Boskiej Różańcowej.
- Ksiądz Wojciech Przełęcki, od 1766 r. założył szpital dla ubogich i ze swoich prywatnych funduszy go prowadził. Był to kapłan wielkiego serca.
-Ksiądz Piotr Strzegowski - lata 1821.. .brak więcej danych.
- Ksiądz Franciszek Bońkowski, urodzony w Kosinach, prowadził szpital dla ubogich przy kościele w Kuczborku, urodził się w 1717 r.
18 kwietnia 1766 roku instytuowany został przez księdza Kazimierza Rokitnickiego, sufragana płockiego na plebana kuczborskiego. W niedziele i święta, jak podaje M.M. Grzybowski w "Materiałach do dziejów Ziemi Płockiej" udzielał nauk katechetycznych z Ewangelii. Opierał się na książkach ks. Wujkowskiego.
- Ksiądz Józef Maria Żołnowski, proboszcz parafii Kuczbork, rok 1860, w roku 1863 odnajdujemy go już , jako proboszcza w Skrwilnie, gdzie pochował 9 powstańców zabitych w bitwie pod Rudą.
-Ksiądz Marcin Żydowo, wikariusz, rok 1860, brak więcej danych
- Ksiądz Józef Chudzyński, proboszcz parafii Kuczbork do 1873 roku, żył 43 lata.
Fot. R. Pogorzelska
Fot. R. Pogorzelska
Fot. R. Pogorzelska
Fot. R. Pogorzelska
Fot. R. Pogorzelska
Fot. R. Pogorzelska
.jpg)
- Ksiądz Adolf Łempicki, proboszcz parafii Kuczbork, żył 68 lat, zmarł w 1911 r.
W 1885 roku, przyjmował wizytację biskupa Kossowskiego, który odwiedził wtedy wiele parafii w mławskim. ,,Korespondent płocki" z 1885 roku wspomina o tym wydarzeniu. Kościół w Kuczborku miał być wtedy starannie odrestaurowany staraniem właśnie księdza Łempickiego.
- Ksiądz Skarżyński
- Ksiądz Stanisław Piotrowski, proboszcz parafii Kuczbork, żył 57 lat, zmarł 13 kwietnia 1932 r.
- Ksiądz Ferdynand Pajewski, żył w latach 1870-1940, proboszcz parafii Kuczbork w latach 1932-1940
- Ksiądz dziekan Tadeusz Trzciński , proboszcz parafii Kuczbork w latach powojennych 1945-85, był administratorem, później proboszczem. Od maja do października 1942 roku był więziony w niemieckim obozie KL Soldau ( w Działdowie), zmarł w Kuczborku w 1989 roku.
- Ksiądz Kazimierz Kowalski, proboszcz parafii Kuczbork
Fotografia sprzed II wojny św. przedstawia księdza Ferdynanda Pajewskiego i Józefa Tomaszewskiego - kier. szkoły w Kuczborku wśród dzieci na tle muru kościelnego.
Nagrobki dawnych proboszczów parafii Kuczbork na kuczborskim cmentarzu
.jpg)
Materiały, z których korzystałam to:
M.M. Grzybowski- "Materiały do dziejów Ziemi Płockiej"
Diecezja płocka, struktura personalno-administracyjna, stan z dnia 1.X.1977 r.
Nadesłała pani Małgorzata Bońkowska- Szaraniec
M.M. Grzybowski- "Materiały do dziejów Ziemi Płockiej"
Diecezja płocka, struktura personalno-administracyjna, stan z dnia 1.X.1977 r.
Nadesłała pani Małgorzata Bońkowska- Szaraniec
Blawat R. - Wykaz zabytków nieruchomych województwa ciechanowskiego, Ciechanów, 1981
Genealodzy.pl
Źródła internetowe
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz