Biblioteka w Zielonej: Pałac w Zielonej Mławskiej

wtorek, 7 sierpnia 2012

Pałac w Zielonej Mławskiej

Zielińscy, którzy byli właścicielami Zielonej od XIV do końca XVIII wieku posiadali na pewno już w XV wieku dwór. Jest on wymieniony w dokumencie podziału majątku między synami Adama Świnki z roku 1439 roku. Niestety nie ma żadnych informacji dotyczących jego wyglądu. Dopiero XIX wieczne mapy stają się przekazem o istnieniu zespołu pałacowo-parkowego w Zielonej. W 1842 roku powstała najstarsza znana dziś mapa majątku w Zielonej w związku z podziałem dóbr między ówczesnymi właściecielami Zielonej Stanisławem i Włodzimierzem Kisielnickimi.

Na mapie jest rzut pałacu, otoczonego krajobrazowym parkiem. Zaznaczony na mapie pałac jest budynkiem murowanym, składającym się z trzech przylegających do siebie członów. Do parku od strony północnej i zachodniej przylegały budynki gospodarcze.

Następną z zachowanych map jest mapa dóbr prywatnych Zielona, wykonana z 1877 roku. Na podstawie tego dokumentu można się przekonać, ze między 1842 rokiem , a 1877 pałac był przebudowywany, a park uległ przekomponowaniu. Rzut pałacu zaznaczony na mapie jest podobny do dzisiejszego. Obiekt istniejący dziś różni się jedynie od tego z tamtych lat brakiem istniejącego wtedy i zaznaczonego na mapie członu ,dostawionego do elewacji wschodniej. W późniejszym okresie rozebrano człon przylegający od wschodu przez co została odsłonięta elewacja wschodnia.

Na podstawie mapy z 1877 roku można stwierdzić, ze ogród pałacowy został przekształcony przed tą datą.
Powiększono go przez przyłączenie dużego terenu przylegającego dawniej do niego od wschodu , a także zmieniono jego kompozycję. Ogród łączył układ geometryczny z krajobrazowym, a głównym elementem kompozycyjnym był pałac. Przed jego elewacją południową( ogrodową) znajdowała się aleja prowadząca do budynku i akcentująca jego oś. Po obu jej stronach znajdował się geometryczny ogród owocowy. Na prawo od niego na planie trapezu założono ogród warzywny . Na północny zachód od budynku rozciągał się park krajobrazowy z zespołem dwóch stawów na północy. Na północnym skraju parku znajdowały się budynki gospodarcze, regularnie założone wokół dziedzińca. Liczba budynków uległa powiększeniu w porównaniu z mapą z 1842 roku.

Stosunki gospodarcze w Zielonej w XIX wieku pozwalają się domyślać, iz pałac w Zielonej przebudowano w czasach, gdy właścicielami Zielonej byli Włodzimierz i Stanisław Kisielniccy. Obaj bracia byli zapalonymi rolnikami, zainteresowanymi nowoczesną uprawą i hodowlą, dzięki czemu nastąpił rozkwit majątku. Jest bardzo prawdopodobne, że przebudowa pałacu i parku oraz rozbudowa budynków gospodarczych nastąpiła w okresie największego rozkwitu majątku , w latach 60 - tych XIX wieku.

Na początku XX wieku nastąpił remont więźby dachowej, nad środkową partią budynku. Remont ten był związany z potrzebą zmiany dotychczasowego dachu na dach łamany, mansardowy.
Także z początku XX wieku pochodzą obecnie istniejące tarasy, na przybudówce wschodniej i zachodniej.
Od 1913 roku do II wojny św. obiekt nie był remontowany, poza wymianą pokrycia dachu.

W czasie ostatniej wojny budynek pałacu nie uległ zniszczeniu.
W 1945 roku obiekt został przejęty przez państwo. Głównym użytkownikiem był PGR Zielona, było tu także kino, szkoła, mieszkania dla pracowników, a także mieściło się tu przedszkole.
Często zmieniający się użytkownicy spowodowali liczne przeróbki , nie wykazując dbałości o całość pałacu.
Ostatni remont przeprowadzono w latach 60-tych. W 1983 roku odnowiono tynki zewnętrzne.
Obecnie pałac stał się własnością prywatną, a nowy właściciel dokonał generalnego remontu. Jest nim pan Krzysztof Grędziński prawnik i producent filmowy.

Także park przypałacowy został stworzony od nowa. Zachowano jednak stary drzewostan, pojawiły się alejki, klomby, fontanna i ławeczki. Obydwa stawy znowu zachęcają do spacerów nad ich brzegami.
Biel ścian pałacyku pięknie odbija się od zieleni starych drzew i trawników.
Pałac jest obecnie wymarzonym miejscem na wesela i wszelkiego rodzaju uroczystości, szczególnie gdy uroku dodaje tutaj romantyczne otoczenie.

Ta alejka prowadzi nas do pałacyku i parku.