Archiwum bloga

wtorek, 26 czerwca 2012

Kozielsk

Ta wieś jest notowana w końcu XIX wieku jako Kozielsk, nad rzeczką Przylepnicą, dawniej Szronką, powiat mławski, gmina Zielona, parafia Kuczbork.
Miała wtedy 4 domy, 39 mieszkańców, 422 morgi gruntu.
W dokumencie mogilneńskim z 1065 roku wymieniono  grody mazowieckie, które oddawały dziewięcinę opactwu benedyktynów w Mogilnie, wśród nich był gród o nazwie Oselzch.
Nazwa ta długo opierała się zabiegom badawczym. Podczas gdy np. Ploczch to Płock, a Seprch to Sierpc, Oselzch umieszczano na na lewym brzegu Wisły jako Osiek lub Osielsk położony na północ od Bydgoszczy.
Dopiero w 1967 roku T. Lalik rozszyfrował Oselzch jako Kozielsk i zlokalizował go w okolicy Kuczborka. Zadecydowała tu bliskość Szreńska i Raciąża, które były także wymienione w dokumencie.
Obecny Kozielsk to maleńka wioseczka położona dwa km od Kuczborka na trasie Mława- Żuromin.
Po wojnie mieściła się tam filia PGR rozmieszczona w dawnych zabudowaniach dworskich.
Zarówno Kozielsk jak i Kuczbork położone są  na zachodnim skraju dawnej Puszczy Mławskiej, na samym przesmyku między błotami tejże Puszczy, a bagnami ciągnącymi się od okolic Szreńska na północny-zachód
w kierunku Żuromina i rzeki Wkry.
Kozielsk ma późne poświadczenie w zródłach pisanych, pojawia się tam dopiero w 1413 roku. Nie zanotowano tu żadnego stanowiska archeologicznego, inaczej niż w Kuczborku.
Bliska odległość między Kozielskiem a Kuczborkiem pozwala się domyślać określonych powiązań. Nazwa Kuczbork, dawniej Krucborg, Cruczbork jest nazwa dwuczłonową i w wolnym przekładzie oznacza Gród Krzyża.
Miasto położone było na szlaku wiodącym z Płocka, Wyszogrodu i Ciechanowa przez Szreńsk, na północ, na tereny dawnej Sasinii, ściślej do Działdowa i dalej  w głąb państwa krzyżackiego.
Spekuluje się, iż położenie włości książęcych nad granica krzyżacką, na szlaku nasuwa przypuszczenie, ze mieściła się tu jedna z baz wypadowych, miejsc koncentracji sił mazowieckich i  krzyżackich, w zmaganiach z pogańskimi Prusami. Uczestnictwo książąt mazowieckich  w wyprawach krzyżowych na Prusów mogło zadecydować o przeniesieniu pierwotnego XI wiecznego ośrodka z Kozielska, na prawy brzeg Przylepnicy i nadaniu mu nowej nazwy  - Kuczborka.
Sam Kozielsk jest położony na wzgórzu, które z dwóch stron otaczają bagna i rzeka. Jest stamtąd doskonały widok zarówno na Kuczbork, jak i drogę wiodąca do Mławy. Od strony południowej znajduje się tzw. Góra Weissa. ( Taka nazwa utrzymała się wśród okolicznej ludności).
W Kozielsku istnieje jeszcze skromny drewniany dworek .
Jest to dwór z końca XIX wieku lub początku XX wieku, Parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, z nowszą przybudówką również parterową, także nakrytą dwuspadowym dachem. Wejście poprzedzone jest drewnianą werandą na czterech słupach. 
W XIX wieku dziedzicami Kozielska byli Mostowscy, m.in. wojewoda Paweł Mostowski . Po jego śmierci w 1781 r. dobra w Kozielsku zostały w rękach jego synów.
W drugiej połowie XIX wieku we dworze Tomaszewiczów w Kozielsku gościła często matka Marii Dąbrowskiej. Wiecej przeczytacie o tym tutaj:https://bibliotekazielona2.blogspot.com/2017/03/lisice-nowe-informacje-zwiazane-z.html

 Lata dwudzieste XX wieku to czas, gdy wieś stała się własnością Gustawa Weissa ( jego majątek  liczył 134 hektary) i Stefana Żaboklickiego ( majętność jego liczyła 58 hektarów). 
Tomaszewicz ( jak wynika z rozmów z dawnymi mieszkańcami Kozielska) uczył wiejskie, ubogie dzieci pisania i czytania.



Dworek w Kozielsku- stan obecny


Ostatnimi właścicielami dworku był kierownik PGR-u w Kozielsku p. Gorzechowski z rodziną.


Stara piwnica-ziemianka znajdująca się obok dworku.

Droga obok dworu, prowadząca w stronę pól, kiedyś do sadu.





korzystałam z następujących zródeł:
Bieżuńskie zeszyty historyczne , nr 22
Zapiski Ciechanowskie nr VII
Katalog Zabytków MSIB 

Brak komentarzy: